ដោយ: គង់ លាងហួរ
ភ្នំពេញ: ក្រោមអាណត្តិរបស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក (WTO) កម្ពុជា ក៏ដូចជាបណ្តាប្រទេសហត្ថលេខីផ្សេងទៀត នៃសន្ធិសញ្ញានេះ មានកាតព្វកិច្ចបង្កើតតុលាការពាណិជ្ជកម្ម ដើម្បីដោះស្រាយវិវាទពាណិជ្ជកម្ម។
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានដោះស្រាយបញ្ហានេះ ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែការបង្កើតតុលាការត្រូវបានពន្យារពេល ដោយបច្ចុប្បន្ននេះវិវាទពាណិ ជ្ជកម្ម នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានដោះស្រាយតាមរយៈការចរចាមជ្ឈ ត្តកម្ម ឬតាមរយៈតុលាការស៊ីវិល។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ការពន្យារពេលនេះ មិនប៉ះពាល់ដល់ទំនុកចិត្តរបស់វិនិយោគិននោះទេ ប៉ុន្តែក៏មានការយល់ស្របជាទូទៅដែលថា ការបង្កើតតុលាការពាណិជ្ជកម្ម អាចជំរុញជំហររបស់កម្ពុជា ក្នុងចំណោមវិនិយោគិនបរទេស។
នៅក្នុងពេលថ្លែងសុន្ទរកថា ក្នុងសន្និបាតច្បាប់ លោក លី តាយសេង ទីប្រឹក្សាក្រសួងយុត្តិធម៌កម្ពុជាបានឯកភាពថា “សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីតុលាការពាណិជ្ជកម្ម ត្រូវបានរង់ចាំអស់រយៈពេលជាច្រើន ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ”។
លោកបន្តថា “គោលបំណងរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺបើកដំណើរការតុលាការពាណិជ្ជកម្ម ដែលមានភាពឯករាជ្យពេញលេញ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិដ៏ល្អបំផុតផងដែរ”។
លោកបញ្ជាក់ថា “តុលាការគួរតែជំរុញទំនុកចិត្ត របស់វិនិយោគិនជាជាងវិធីផ្សេងទៀត ខណៈលោករំលឹកថា រដ្ឋាភិបាលនឹងត្រូវចំណាយប្រាក់រាប់លានដុល្លារ សម្រាប់ការបង្កើតតុលាការមួយនេះ ហើយខ្លួនមិនចង់ឱ្យវាក្លាយជាការចំណាយដោយឥតន័យនោះទេ”។
យោងតាមលោកលី តាយសេង បានឱ្យដឹងថា គណៈកម្មាធិការតុលាការពាណិជ្ជកម្ម (CCC) ដែលមានមន្ត្រីកំពូលៗ និងមេធាវីដ៏មានបទពិសោធន៍ បានដាក់ឱ្យដំណើរការរួចហើយ ហើយគណៈកម្មការនេះត្រូវបានប្រគល់ភារកិច្ច ក្នុងការរៀបចំសេចក្តីព្រាងច្បាប់ សម្រាប់ការបង្កើតតុលាការពាណិជ្ជកម្មកណ្តាលនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
ដោយមានការណែនាំ ពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ សភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា(CCC) កំពុងស្វែងរកជម្រើស ដើម្បីបង្កើតតុលាការពាណិជ្ជកម្មឯករាជ្យដាច់ដោយឡែក ពីប្រព័ន្ធតុលាការបច្ចុប្បន្ន ទាំងនៅដំណាក់កាលដំបូង និងកម្រិតបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍។
លោក លី តាយសេង បានមានប្រសាសន៍ថា “ក្រុមការងារ CCC ក៏កំពុងរៀបចំ វិសោធនកម្មច្បាប់នៃអង្គការតុលាការ ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យមានការបង្កើតតុលាការពាណិជ្ជកម្មឯករាជ្យ និងរៀបចំសេចក្តីព្រាងច្បាប់នីតិវិធីពាណិជ្ជកម្ម”។
ក្រុមការងារ CCC ក៏កំពុងធ្វើការពិគ្រោះយោបល់ ជាមួយស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដូចជាក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម និងសភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា។
លោកបានបន្ថែមថា “យើងក៏គ្រោងនឹងធ្វើការពិគ្រោះយោបល់ កាន់តែទូលំទូលាយ ជាមួយវិស័យឯកជន ដៃគូក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិ នៅពេលដែលសេចក្តីព្រាងច្បាប់របស់យើងរួចរាល់”។
តើតុលាការពាណិជ្ជកម្ម ពិតជាចាំបាច់សម្រាប់ការដោះស្រាយវិវាទមែនទេ?
លោក Ruwan S. Hulugalle ប្រធានគណៈកម្មាធិការច្បាប់នៃ AmCham បានយល់ឃើញថា “ទោះបីជាវាមិនសំខាន់ក្តី ក៏តុលាការពាណិជ្ជកម្មអាចមានប្រយោជន៍ ក្នុងការដោះស្រាយវិវាទ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងយុត្តិធម៌ដោយផ្អែកលើចំណេះដឹងឯកទេសនៃសំណុំរឿង”។
លោកបន្តថា “នៅពេលដែលអាជីវកម្មកាន់តែមានជំនាញ តុលាការពាណិជ្ជកម្មមានប្រយោជន៍ជាពិសេស ក្នុងការដោះស្រាយវិវាទ”។
លោកបញ្ជាក់ថា “ចៅក្រមតុលាការពាណិជ្ជកម្ម អាចជាអ្នកជំនាញក្នុងរឿងពាណិជ្ជកម្ម ដូចជាកិច្ចសន្យា កម្មសិទ្ធិបញ្ញា ពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ ឬហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីផ្តល់ការវិនិច្ឆ័យឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព”។
លោកបានចង្អុលបង្ហាញថា “នៅបណ្តាប្រទេសជិតខាងកម្ពុជា ដូចជាប្រទេសថៃ ពួកគេបានបង្កើតឡើងនូវពន្ធ ពលកម្ម ការក្ស័យធន កម្មសិទ្ធិបញ្ញា និងតុលាការពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងប្រធានបទរៀងៗខ្លួន ជាជាងការពឹងផ្អែកលើតុលាការទូទៅ”។
ម្យ៉ាងវិញទៀត បណ្តាប្រទេសសេដ្ឋកិច្ចអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើន បន្តដំណើរការនីតិវិធីជម្លោះពាណិជ្ជកម្ម នៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការទូទៅ៕