ដោយ: គង់ លាងហួរ
អន្តរជាតិ: ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) គឺជាធនាគារដ៏ធំមួយប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលជួយសមាជិក និងដៃគូរបស់ខ្លួន តាមរយៈការផ្តល់ឥណទានហិរញ្ញប្បទាន ឬប្រាក់កម្ចី ជំនួយបច្ចេកទេស ជំនួយឥតសំណង និងការវិនិយោគមូលធន ដើម្បីជំរុញការអភិវឌ្ឍ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម។
ADB គឺជាធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ថ្នាក់តំបន់មួយ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងកាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៦៦ ពោលគឺមានអាយុកាល៥៧ឆ្នាំមកហើយ បើគិតមកទល់ពេលនេះ។
គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២២ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) មានទ្រព្យសកម្មសរុបចំនួន២៩០,៦៥ពាន់លានដុល្លារ និងមានបំណុល(Liabilities)សរុបចំនួន២៣៦,៤៤ពាន់លានដុល្លារ។
ធនាគារនេះមានទីស្នាក់ការ ស្ថិតនៅកណ្តាលនៅទីក្រុងម៉ានីល ប្រទេសហ្វីលីពីន និងមានការិយាល័យនៅក្នុងប្រទេសចំនួន៣៧ ជុំវិញពិភពលោក។ ADB មានប្រទេសជាសមាជិកចំនួន៦៨ ដែលក្នុងនោះ៤៩ប្រទេសមកពីតំបន់អាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក។
ការបង្កើតឡើងនៃស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុនេះធ្វើឡើង តាមរយៈការអនុម័តដំណោះស្រាយមួយ នៅសន្និសីទរដ្ឋមន្ត្រីស្តី ពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ី និងរៀបចំដោយគណៈកម្មការសេដ្ឋកិច្ច របស់អង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់តំបន់អាស៊ី និងចុងបូព៌ា។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ម្ចាស់ភាគហ៊ុនធំជាងគេទាំង៥របស់ADB រួមមាន ប្រទេសជប៉ុន និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលកាន់កាន់ភាគហ៊ុន១៥,៦%ដូចគ្នា សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន កាន់កាប់ភាគហ៊ុន៦,៤% ឥណ្ឌាកាន់កាប់៦,៣% និងអូស្ត្រាលី កាន់កាប់៥,៨%។
ក្នុងនាមជាស្ថាប័នដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ AAA ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) ប្រមូលមូលនិធិ តាមរយៈការបោះផ្សាយលក់សញ្ញាប័ណ្ណនៅលើទីផ្សារមូលធនរបស់ពិភពលោក។
ធនាគារ ADB ក៏ពឹងផ្អែកលើការរួមចំណែក របស់បណ្តាប្រទេសជាសមាជិក ប្រាក់ចំណេញដែលបានរក្សាទុក ពីប្រតិបត្តិការផ្តល់ប្រាក់កម្ចី និងការទូទាត់សងប្រាក់កម្ចី។
ចំណែក ប្រទេសដែលទទួលបានកម្ចីច្រើនជាងគេ ពីធនាគារ ADB រួមមាន ប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ជំពាក់៣,៤ពាន់លានដុល្លារ ហ្វីលីពីនជំពាក់២,៦ពាន់លានដុល្លារ បង់ក្លាដែសជំពាក់២,៣ពាន់លានដុល្លារ ឥណ្ឌាជំពាក់២,២ពាន់លានដុល្លារ និងឥណ្ឌូនេស៊ីជំពាក់១,៩ពាន់លានដុល្លារ។
នៅឆ្នាំ២០២២ ADB បានសន្យាផ្តល់ប្រាក់កម្ចី ជំនួយការវិនិយោគទុន ការធានាកម្មវិធីវិស័យឯកជន និងជំនួយបច្ចេកទេសចំនួន២០,៥ពាន់លានដុល្លារ ដល់វិស័យសាធារណៈ និងឯកជននៃប្រទេសសមាជិករបស់ខ្លួន។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ការសន្យាផ្តល់ឥណទានបង្គរ(cumulative commitments) របស់ធនាគារADB នៅក្នុងប្រទេសចំនួន៤៥ មានទំហំទឹកប្រាក់៣៥៨,៤ពាន់លានដុល្លារ ដែលគ្របដណ្តប់ លើប្រាក់កម្ចីចំនួន៤.១៨៩គម្រោង។ ជំនួយចំនួន៥៦៦គម្រោង គិតជាទឹកប្រាក់១២,៦ពាន់លានដុល្លារ និងជំនួយបច្ចេកទេសចំនួន៥,៥ពាន់លានដុល្លារ រួមទាំងជំនួយបច្ចេកទេសក្នុងតំបន់ផងដែរ។
ធនាគារនេះ បានយកម៉ូឌែលស្រដៀងគ្នា នឹងធនាគារពិភពលោក (World Bank) ដែរ ហើយមានប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតស្រដៀងគ្នា។ ធនាគារនេះ តែងតែបញ្ចេញរបាយការណ៍សង្ខេប អំពីប្រតិបត្តិការ ថវិកា និងព័ត៌មានផ្សេងៗទៀតសម្រាប់សាធារណៈជន។
អ្នកធ្វើគោលនយោបាយថ្នាក់កំពូលនៃធនាគារ ADB គឺគណៈអភិបាល (Board of Governors) ដែលមានសមាសភាពតំណាងមួយរូបៗ មកពីប្រទេសជាសមាជិកនីមួយៗ។ គណៈអភិបាលនេះបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងខ្លួនឯង ក្នុងចំណោមសមាជិកទាំង១២រូបនៃក្រុមប្រឹក្សាភិបាល (Board of Directors) និងអនុប្រធានរបស់ពួកគេ។
សមាសភាព៨រូបនៃសមាជិកទាំង១២ មកពីតំបន់អាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិក។ ចំណែកឯសមាជិកផ្សេងទៀត មកពីបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកដែលមិនស្ថិតនៅក្នុងតំបន់។
គណៈអភិបាល ក៏បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងប្រធានរបស់ធនាគារនេះ ដែលនឹងក្លាយជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាល និងគ្រប់គ្រងធនាគារADB ផងដែរ។ ប្រធានធនាគារនេះ កាន់តំណែងមួយអាណត្តិ៥ឆ្នាំ ហើយដោយសារតែប្រទេសជប៉ុន ជាម្ចាស់ភាគហ៊ុនធំបំផុតមួយ ជាទូទៅប្រធានគឺតែងតែជាជនជាតិជប៉ុន។
ធនាគារADB ជាស្ថាប័នអភិវឌ្ឍន៍សង្គម ដែលប្ដេជ្ញាជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ នៅតំបន់អាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិក តាមរយៈការផ្ដល់ឥណទាន ដើម្បីជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ប្រកបដោយបរិយាប័ន កំណើនប្រកបដោយនិរន្តភាពផ្នែកបរិស្ថាន និងការសមាហរណកម្មតំបន់។
ការចូលរួមកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ធ្វើឡើងតាមរយៈការវិនិយោគ ក្នុងទម្រង់ជាឥណទាន ជំនួយឥតសំណង និងការចែករំលែកព័ត៌មាន ដោយជួយដល់ប្រទេសនានា ឱ្យត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ផលប៉ះពាល់ដែលបង្កឡើង ដោយបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ឬគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិរបស់ពួកគេ ព្រមទាំងនៅក្នុងវិស័យផ្សេងៗទៀតផងដែរ៕
