ដោយៈសុខុម
ប្រទេសចិនៈ មនោគមវិជ្ជាសេរី និងកុម្មុយសនីស្តប៉ះគ្នា នឹងធ្វើឲ្យពិភពលោករងការរង្គោះរង្គើរ និងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចថ្មីបានលេចឡើង ដែលផ្តល់ការខាតបង់ច្រើនជាងចំណេញសំរាប់ពិភពលោក ពិសេសប្រទេសក្រីក្រនានា។
ជាមួយនឹងការផ្តោតលើផលប្រយោជន៍ អាមេរិកក្រោមរដ្ឋបាលលោកដូណាល់ ត្រាំ ដែលជិតផុតអាណត្តិនេះ បានបន្សល់នូវពពកខ្មៅជាច្រើនសំរាប់ចិន និងមេដឹកនាំនានារបស់ពិភពលោក។ ជាក់ស្តែងកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី៩ ខែមករា ចិន បានចេញបទបញ្ជាថ្មីមួយដែលមានប្រសិទ្ធភាពអនុវត្តន៍ភ្លាមៗ ដើម្បីហាមប្រាមក្រុមហ៊ុននានា មិនឱ្យគោរពតាមច្បាប់បរទេស ដែលដាក់បម្រាមមិនឱ្យធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយក្រុមហ៊ុនចិន និងបុគ្គលជនជាតិចិន។ នេះបើយោងតាមកាសែត South China Morning Post ចុះផ្សាយក្នុងថ្ងៃដដែល។
យោងតាមក្រសួងពាណិជ្ជកម្មចិនបានឱ្យដឹងថា “វិធានស្ដីពីការទប់ស្កាត់ការអនុវត្តក្រៅដែនដីដោយមិនត្រឹមត្រូវនូវច្បាប់ និងវិធានការនានារបស់បរទេស” (Rules on Counteracting Unjustified Extraterritorial Application of Foreign Legislation and Other Measures) ខាងលើនេះអនុវត្តចំពោះកាលៈទេសៈដែល “ហាមប្រាម ឬរឹតបន្តឹងដោយមិនត្រឹមត្រូវ” លើបុគ្គល ក្រុមហ៊ុន និងស្ថាប័នចិន ក្នុងការធ្វើសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម និងសកម្មភាពពាក់ព័ន្ធជាប្រក្រតីជាមួយភាគីពីប្រទេសទី៣” ។
ក្រសួងនេះបញ្ជាក់ថា “(វិធានថ្មីនេះ) ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ជាតិ បញ្ចៀស ឬសម្រាលផលប៉ះពាល់ មកលើបណ្ដាក្រុមហ៊ុនសហគ្រាសចិន និងដើម្បីរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់សេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិជាប្រក្រតី” ។
ក្រោមច្បាប់វិធានថ្មីនេះ បុគ្គលឬស្ថាប័នចិននានា ត្រូវរាយការណ៍ទៅក្រសួងពាណិជ្ជកម្មក្នុងរយៈពេល៣០ថ្ងៃ អំពីអាជីវកម្មរបស់ខ្លួន ដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារការអនុលោមតាមច្បាប់បរទេស។
យោងតាមវិធាននេះ ប្រសិនបើគោរពបានតាមលក្ខខណ្ឌត្រឹមត្រូវ ក្រសួងនឹងចេញអធិបញ្ជា (សេចក្ដីបង្គាប់) ប្រឆាំងការទទួលស្គាល់ ការអនុវត្ត និងការអនុលោមតាមច្បាប់ និងវិធានការនានារបស់បរទេស។ ហើយដំណើរការរាយការណ៍នេះ នឹងរក្សាទុកជាការសម្ងាត់ ប្រសិនបើចាំបាច់។
មាត្រា៨ នៃវិធាននេះបញ្ជាក់ថា បុគ្គល និងអង្គភាពនានាអាចដាក់ពាក្យទៅក្រសួងដើម្បីសុំការលើកលែងពីអធិបញ្ជានេះ ហើយសេចក្ដីសម្រេចលើការអនុវត្តនេះ ត្រូវធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេល៣០ថ្ងៃ។
ទន្ទឹមនេះរដ្ឋាភិបាលចិន ក៏អាចនឹងចាត់វិធានការតបតវិញផងដែរ ប្រសិនបើចាំបាច់។
វិធាននេះគឺជាចំណាត់ការចុងក្រោយ នៃកិច្ចប្រឹងប្រែងជាបន្តបន្ទាប់របស់ចិន ដើម្បីប៉ះប៉ូវផលប៉ះពាល់បង្កឡើង ដោយសារចំណាត់ការពាណិជ្ជកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ក៏បានបញ្ចេញបញ្ជីខ្មៅ នៃបណ្ដាអង្គភាពដែលមិនអាចទុកចិត្តបានផងដែរ។
សហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីសប្តាហ៍កន្លងទៅ បានគំរាមដាក់ទណ្ឌកម្មថ្មីៗលើក្រុងហុងកុង និងចិនដីគោក (ចិនប៉េកាំង) ដោយសារការចាប់ខ្លួន អ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងជាង ៥។
មជ្ឈដ្ឋានមួយចំនួនបានប៉ាន់ស្មានថា សហរដ្ឋអាមេរិក ក៏អាចនឹងរឹតបន្តឹងការរៃអង្គាសមូលនិធិជារូបិយប័ណ្ណដុល្លារ សម្រាប់បណ្ដាក្រុមហ៊ុនចិន នៅក្រុងហុងកុងផងដែរក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយ នៃការកាន់អំណាចក្រោមរដ្ឋការរបស់ប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ។
ក្រុមអ្នកវិភាគនិយាយថា វិធានថ្មីរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មចិន នេះនឹងរឹតបន្តឹងបណ្ដាក្រុមហ៊ុនពហុជាតិសាសន៍ ដែលធ្វើឱ្យពួកគេពិបាកសម្រេចចិត្ត មិនដឹងថាគួរគោរពតាមបទបញ្ជារបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ឬក៏រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង។
លោក Nick Marro ប្រធានអ្នកវិភាគផ្នែកពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកនៅ Economist Intelligence Unit មានមូលដ្ឋានៅក្រុងហុងកុង ដែលជាផ្នែកមួយនៃក្រុមហ៊ុនប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ Economist Group មានទីស្នាក់ការកណ្ដាលនៅក្រុងឡុងដ៍ ប្រទេសអង់គ្លេស និយាយថា វិធាននេះនឹងបង្កការលំបាកក្នុងការអនុវត្ត ព្រោះសហរដ្ឋអាមេរិក នៅតែជាទីផ្សារដ៏សំខាន់ សម្រាប់ក្រុមហ៊ុនភាគច្រើន ហើយក្រុមអ្នកធ្វើគោលនយោបាយ ក៏បានដឹងច្បាស់ពីចំណុចនេះដែរ។
លោកបានបន្ថែមថា “ប៉ុន្តែវិធានការថ្មីរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មនេះបង្ហាញថា ការគិតជាយុទ្ធសាស្ត្រ ប្រហែលជាកំពុងផ្លាស់ប្តូរមកដល់ចំណុចមួយ ដែលក្រុមមន្ត្រីកាន់តែងាយស្រួល ក្នុងចាប់បង្ខំឱ្យក្រុមហ៊ុននានាជ្រើសរើសភាគីខាងណាមួយ” ។
លោក Henry Gao សាស្ត្រាចារ្យរងផ្នែកច្បាប់នៅសកលវិទ្យាល័យគ្រប់គ្រងសិង្ហបុរី (Singapore Management University) បានលើកឡើងថា វិធានថ្មីនេះធ្ងន់ធ្ងរជាងអ្វីដែលលោករំពឹងទុកឆ្ងាយណាស់។
លោករំពឹងថា “ក្រុមហ៊ុនអាមេរិកជាច្រើនក៏នឹងរងផលប៉ះពាល់ដែរ ព្រោះក្រោមមាត្រា៩នៃវិធាននេះចែងថា ក្រុមហ៊ុនណាមួយដែលអនុវត្តន៍ តាមទណ្ឌកម្មដាក់លើអង្គភាពនានារបស់ចិន អាចនឹងរងពាក្យបណ្ដឹងទាមទារសំជំងឺចិត្ត នៅក្នុងប្រទេសចិន” ។ លោកបន្ថែមថា “ក្រុមហ៊ុននានានឹងត្រូវបង្ខំចិត្តធ្វើការជ្រើសរើស” ។
ក្នុងឆ្នាំកន្លងទៅ រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បានដាក់ទណ្ឌកម្មជាបន្តបន្ទាប់ លើម ន្ត្រី និងក្រុមហ៊ុនចិន ដីគោក និងក្រុងហុងកុង ដោយអាចដាក់ទោសស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុនានាដែលធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយពួកគេទៀតផង។ អ្នកដែលត្រូវបានកំណត់គោលដៅទាំងនោះរួមមានទាំងលោកស្រី Carrie Lam Cheng Yuet-ngor ជាមេដឹកនាំក្រុងហុងកុង ដែលត្រូវបានដាក់ទណ្ឌកម្ម រួមជាមួយមន្ត្រីកំពូលៗមួយចំនួនទៀត កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ផងដែរ ចំពោះតួនាទីរបស់ពួកគេ ក្នុងការរឹតត្បិតសេរីភាពនយោបាយក្នុងក្រុងនេះ។
កាលពីខែមុន សហរដ្ឋអាមេរិក ក៏បានដាក់ទណ្ឌកម្មលើសមាជិកសភាចិន ចំនួន ១៤ រូបផងដែរចំពោះតួនាទីរបស់ពួកគេ ក្នុងការធ្វើសេក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីសន្តិសុខជាតិសម្រាប់ក្រុងហុងកុង។
ក្រុមនិយ័តករវិស័យហិរញ្ញវត្ថុរបស់ប្រទេសចិន កាលពី២សប្ដាហ៍មុនបានអះអាងថា ទណ្ឌកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក លើបណ្ដាក្រុមហ៊ុនឬបុគ្គលជាជនជាតិចិន គ្មានមូល ដ្ឋានច្បាប់នៅក្រុងហុងកុង ឬចិនដីគោកឡើយ។
សហរដ្ឋអាមេរិក ក៏បានចុះបញ្ជីខ្មៅក្រុមហ៊ុនចិនធំៗជាច្រើនទៀត រួមទាំងក្រុមហ៊ុនផលិតបន្ទះឈីបធំបំផុត SMIC និងក្រុមហ៊ុនផលិតដ្រូន DJI ផងដែរ។ បណ្ដាក្រុមហ៊ុនអាមេរិក ត្រូវបានរឹតបន្តឹងក្នុងការលក់ផលិតផល ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនទាំងនេះដោយសំអាងលើហេតុផលសន្តិសុខជាតិ។
ក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាធំៗរបស់ចិន រួមមានក្រុមហ៊ុន Huawei ក្រុមហ៊ុន ByteDance ក្រុមហ៊ុនAlibaba និងក្រុមហ៊ុន Tencent ក៏បានជាប់ផុងក្នុងសង្គ្រាមបច្ចេកវិទ្យា រវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសចិននេះផងដែរ។
សហរដ្ឋអាមេរិកបានរឹតបន្តឹងក្រុមហ៊ុន Huawei ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យក្រុមហ៊ុននេះពិបាកទទួលបានបន្ទះឈីបពីអាមេរិកកាលពីឆ្នាំមុន ខណៈក្រុមហ៊ុនមានមូលដ្ឋាននៅក្រុងប៉េកាំងByteDance ដែលកាន់កាប់ក្រុមហ៊ុនTikTok បានបំពានឱសានវាទដែលសហរដ្ឋអាមេរិក បានកំណត់ត្រឹមថ្ងៃទី៤ ធ្នូ ឱ្យដកចេញ Platform វីដេអូខ្លីរបស់ខ្លួន ខណៈកិច្ចព្រមព្រៀងរបស់ខ្លួន ជាមួយក្រុមហ៊ុនអាមេរិក Oracle សម្រាប់កាន់កាប់ភាគហ៊ុនមួយផ្នែក កំពុងស្ថិតក្រោមការពិនិត្យពិច័យដោយភាគីទាំងពីរ។
យោងតាមសេចក្ដីរាយការណ៍ថា រដ្ឋការរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ កំពុងពិចារណាហាមឃាត់ពលរដ្ឋអាមេរិក មិនឱ្យវិនិយោគលើក្រុមហ៊ុនAlibaba និងក្រុមហ៊ុន Tencent ដែលទាំងនេះ សុទ្ធតែជាក្រុមហ៊ុនចិនចុះបញ្ជីជាសាធារណៈ ដែលមានតម្លៃបំផុតនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក។ តាមការបញ្ជាក់ថា ក្រុមហ៊ុន Alibaba ជាម្ចាស់កាសែត South China Morning Post។
ផ្សារភាគហ៊ុនសហរដ្ឋអាមេរិក New York Stock Exchange កាលពីថ្ងៃពុធ ទី៦ មករា បានគូសបញ្ជាក់ជាថ្មីថា ខ្លួននឹងបន្តផែនការលុបក្រុមហ៊ុនចិនចំនួន៣ រួមមានក្រុមហ៊ុន China Telecom ក្រុមហ៊ុនChina Mobile និងក្រុមហ៊ុនChina Unicom ចេញពីបញ្ជីផ្សារភាគហ៊ុននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីអនុលោមតាមបទបញ្ជា ដែលចុះហត្ថលេខាសម្រេចដោយប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ក្រោយប្រកាសបានតែ២ថ្ងៃថា ខ្លួននឹងលុបចោលផែនការនេះ។
បទបញ្ជានេះបានហាមក្រុមហ៊ុន និងពលរដ្ឋអាមេរិក មិនឱ្យវិនិយោគលើបណ្ដាក្រុមហ៊ុន ដែលរដ្ឋការរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំបានអះអាងដោយគ្មានមូលដ្ឋាន និងមិនសមហេតុផលថា មានទំនាក់ទំនងជាមួយយោធាចិន៕
