ដោយៈគង់ សិរីម៉ាលីនណា
ភ្នំពេញៈ ដុំបាយ និងក្រពះ លុយនិងសីលធ៌មជារឿងមួយបែងចែកដាច់ពីគ្នា ដែលវាមានសភាពប្រទាក់ក្រឡាគ្នា នៅក្នុងបិបទជីវិត។
មានឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែងជាច្រើន ដែលគេអាចឆ្លុះបញ្ជាំងបញ្ហានេះ។ ការឆេះផ្ទះ ឬទ្រព្យសម្បត្តិប្រជាជននាពេលថ្មីៗនេះ ឬក៏អគ្គិភ័យនាពេលកន្លងទៅ ជាច្រើនករណីមកហើយ មានពេលខ្លះ ពលរដ្ឋម្ចាស់ទ្រព្យ បានត្អូញត្អែរ ថាត្រូវបាត់បង់ផ្ទះសម្បែង និងទ្រព្យសម្បត្តិទៅហើយ បែរជាត្រូវបង់ខាត់នឹងសេវាកម្មពន្លត់អគ្គិភ័យថែមទៅទៀត។
ចំណែកឯដំណើរការពន្លត់ភ្លើងនោះទៀតសោត ក៏មានពេលខ្លះត្រូវបានម្ចាស់ផ្ទះជនរងគ្រោះខ្លួនឯងលើកឡើងថា គេត្រូវចរចាតម្លៃជាមុនថែមទៅទៀត ទម្រាំមានការអន្តរាគមន៍ឲ្យបានទាន់ពេលវេលា។ នៅគ្រាខ្លះទៀត ការចរចាតម្លៃគ្នា មិនត្រូវរ៉ូវ ក៏បានធ្វើឲ្យអាយុជីវិតមនុស្ស និងសម្បត្តិទ្រព្យ ត្រូវប្រឈមមុខនឹងហានិភ័យ ផងក៏មាន។
ពាក្យចាស់បុរាណ តែងពោលថា ស្លាប់បា កុំឲ្យស្លាប់មេ ស៊ូលិចទូកកណ្តាលទន្លេ កុំឲ្យតែភ្លើងឆេះផ្ទះ! ឃ្លាចុងក្រោយនេះ បានសេចក្តីថា ការឆេះផ្ទះសម្បែង គឺវាខាងបង់ធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងក្លាណាស់ចំពោះអាយុជីវិត និងសម្បត្តិទ្រព្យធុន។ មានពេលខ្លះ ទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលគេខំប្តូរនឹងកម្លាំងញើសឈាម ស្ទើរតែមួយជីវិត ត្រូវផុតរលត់ត្រឹមមួយប៉ប្រិចភ្នែក ដោយសារតែអគ្គិភ័យ និងការពន្លត់ភ្លើងមិនទាន់។ ក៏ប៉ុន្តែ មានក្រុមពន្លត់អគ្គិភ័យខ្លះនោះ បែរត្រូវរង់ចាំតថ្លៃលុយកាក់ឲ្យត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមុនសិន មុននឹងសង្គ្រោះជីវិត ឬទ្រព្យសម្បត្តិ ទៅវិញ!។
នេះគេនៅមិនទាន់រាប់ពីដំណើរការពន្លត់ភ្លើង ដែលមានលក្ខណៈមិនទាន់សភាពការផង។ ជាមួយគ្នានេះ មានអ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមហ្វេសបុកខ្លះ ថែមទាំងបានរិះគន់ដោយកាត់តរូបថត ឡានពន្លត់អគ្គិភ័យ បាញ់ទឹកដាក់ក្រុមបាតុករ ដោយមានកម្លាំងទឹកខ្លាំងក្លា តែការបាញ់ទឹកពន្លត់ភ្លើងឆេះផ្ទះពលរដ្ឋវិញ គឺបែរជាទឹកចេញតិចតួចទៅវិញ។
នៅក្នុងវិស័យសេវាសាធារណៈផ្សេងទៀត ដូចជាវិជ្ជាជីវៈជាវេជ្ជបណ្ឌិតជាដើម ដែលគេចាត់ទុកជាទេវតាសង្គ្រោះជាតិមនុស្ស។ ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលខ្លះ គ្រូពេទ្យមួយចំនួន បែរជាសម្លឹងមើលលុយកាក់ជាធំ មុននឹងសង្គ្រោះជាតិជីវិតមនុស្សទៅវិញ។ មិនខ្វះទេ ករណីដែលគេអាចឆ្លុះបញ្ចាំងរឿងនេះ។ ត្បិតកន្លងមក គឺមានស្ត្រីមានផ្ទៃពោះខ្លះ ត្រូវការឆ្លងទន្លេប្រសូត្របុត្រ តែត្រូវស្លាប់ទាំងម្តាយទាំងកូន ដោយសារតែគ្រូពេទ្យមួយចំនួន ពុំព្រមជួយសម្រាល ព្រោះតែគ្នាក្រគ្មានប្រាក់។
នៅមានករណី គ្រោះថ្នាក់បន្ទាន់ៗផ្សេងៗ ដូចជាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍របួសធ្ងន់ធ្ងរជាដើម។ ពេលខ្លះ ជនរងគ្រោះបាត់ស្មារតី ត្រូវបញ្ជូនទៅដល់មន្ទីរពេទ្យហើយ គឺត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហាលុយកាក់ ដោយត្រូវតថ្លៃរឿងថវិកាជាមុនសិន។ បើគ្មានលុយទេ ក៏ត្រូវរង់ចាំយូរ ឬគ្មានបានការយកចិត្តទុកដាក់មើលថែ ឲ្យបានឆាប់រហ័ស ផងក៏មាន។
ថែមពីនេះ ការលក់ដូរចំណីអាហារ បន្លែ ផ្លែឈើ ដោយដាក់ជាតិគីមី ដើម្បីទុកបានយូរ លក់បានលុយច្រើន ប៉ុន្តែអ្នកលក់ខ្លះ មិនបានខ្វល់ខ្វាយគិតគូរពីផលប៉ះពាលដល់អាយុជីវិតមនុស្សនោះទេ។ ករណីទាំងនេះ គឺមិនមែនជារឿងថ្មីទេ នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។
សង្គមខ្មែរ ដែលឆ្លងកាត់អំពើអមនុស្សធម៌ អំពើហិង្សារ៉ាំរ៉ៃក្នុងរបបខ្មែរក្រហម និងក្នុងសម័យជាបន្តបន្ទាប់មកទៀត គឺបានធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរជាទូទៅ បាក់ស្បាត និងកែប្រែផ្នត់គំនិតយ៉ាងច្រើនសម្បើម។ ខ្មែរដែលធ្លាប់តែទន់ភ្លន់ ញញឹម រៀបសា ចេះដឹងទុក្ខធុរៈគ្នា អ្នកខ្លះបែរទៅជាច្រលើមកោងកាច និងមានគំនិតសួនតួ ហើយគិតតែពីលុយ និងអំណាចបុណ្យសក្តិជាដើម។
ដូច្នេះ បណ្តុះសីលធម៌ និងមនសិការវិជ្ជាជីវៈ គួរតែត្រូវរឹតបណ្តឹងឲ្យបានខ្លាំងថែមទៀត។ ចំណែកការចេះជួយយកអាសាគ្នានៅក្នុងសង្គម គឺតម្លៃនៃមនុស្សជាតិ ដែលគេពុំតែគួរមើលរំលងឡើយ៕
