ដោយៈ ម៉ាណេត
ភ្នំពេញៈ មន្ត្រីជំនាញ និងអ្នកជំនាញបានលើកឡើងថា កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយក្នុងតំបន់ (RCEP) នឹងបង្កើតជាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីដ៏ធំបំផុតរបស់ពិភពលោក និងដើរតួជាកម្លាំងជំរុញថ្មីសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍក្នុងតំបន់។
កិច្ចព្រមព្រៀង RCEP ដែលបានផ្តួចផ្តើមឡើង ដោយសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន) ក្នុងឆ្នាំ ២០១២ គឺជាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី ដែលបានស្នើឡើងរវាងរដ្ឋជាសមាជិកទាំង១០របស់អាស៊ាន ដែលរួមមានព្រុយណេ កម្ពុជា ឥណ្ឌូនេស៊ី ឡាវ ម៉ាឡេស៊ី មីយ៉ាន់ម៉ា ហ្វីលីពីន សិង្ហបុរី ថៃ និងវៀតណាម និងដៃគូពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ានចំនួន៦របស់ពួកគេ រួមមានចិន ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង អូស្ត្រាលី ញូវហ្សេឡែន និងឥណ្ឌា ដែលជាប្រទេសមួយស្ទាក់ស្ទើរ ក្នុងការចូលរួមជាមួយកិច្ចព្រមព្រៀមួយនេះ។
ក្នុងអំឡុងពេលកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី៣៦ ដែលធ្វើឡើងតាមរយៈវីដេអូ Conference កាលពីខែមុន មេដឹកនាំអាស៊ានបានស្វាគមន៍ការរីកចម្រើន សម្រាប់ការបញ្ចប់កិច្ចចរចារ RCEP ពេញលេញ ហើយទន្ទឹងរងចាំការចុះហត្ថលេខា លើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះនៅចុងឆ្នាំ២០២០ ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មនៃប្រទេសកម្ពុជា លោក ស៊ាង ថៃ មានប្រសាសន៍ថា នៅពេលកិច្ចព្រមព្រៀងត្រូវបានចុះហត្ថលេខានោះ ទំនុកចិត្តនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌតំបន់នឹងត្រូវបានពង្រឹងបន្ថែមទៀត ទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ ក៏ដូចជាកិច្ចការផ្សេង ។
លោកបាននិយាយថា “សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា យើងចង់ឃើញកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី RCEP ត្រូវបានចុះហត្ថលេខាលឿនបំផុត។ លោកបន្តថា “វានឹងក្លាយជាកម្លាំងជំរុញ ក្នុងការពន្លឿនទំហំពាណិជ្ជកម្មក្នុងចំណោមបណ្តាប្រទេស ដែលបានចូលរួម ហើយនឹងជួយកសាងសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ នៅក្នុងតំបន់ក្នុងកំឡុងពេលក្រោយជំងឺកូវីដ១៩” ។
លោកបានបន្តថា កិច្ចព្រមព្រៀង RCEP នេះនឹងផ្តល់នូវបណ្តាប្រទេសដែលចូលរួមជាមួយនឹងឲ្យទីផ្សារធំជាងមុន ហើយលោកជឿជាក់ថា តាមរយៈការវាកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគរវាងអាស៊ាន និងដៃគូតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីចំនួនប្រាំមួយនឹងត្រូវបានពង្រីករបស់ខ្លួនបន្ថែមទៀត។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “នៅពេលដែលបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀង RCEP វានឹងក្លាយជាតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរី ដ៏ធំបំផុតនៅលើពិភពលោក និងចំនួនប្រជាជនច្រើនបំផុតផងដែរ។ បណ្តាប្រទេសទាំងអស់នឹងទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីវា” ។ លោកបានបន្ថែមទៀតថា “កិច្ចព្រមព្រៀងនេះនឹងជំរុញសេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មនៅក្នុងតំបន់” ។
កិច្ចព្រមព្រៀង RCEP គ្របដណ្តប់៤៥ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជនពិភពលោក មាន៤០ភាគរយនៃពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក និងប្រហែលមួយភាគបីនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ពិភពលោក។
ខណៈប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូន ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផលិតកម្ម និងដឹកជញ្ជូននៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួន នៅតែមិនទាន់មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីចូលរួមប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងតំបន់ RCEP លោក ស៊ាង ថៃ និយាយថា គំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់១ និងផ្លូវ១ ដែលស្នើឡើងដោយចិន អាចដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ដើម្បីជួយប្រទេសទាំងនោះ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះ។
លោកឈាង វណ្ណារិទ្ធ ប្រធានវិទ្យាស្ថាន Asian Vision Institute បាននិយាយថា កិច្ចព្រមព្រៀង RCEP នឹងផ្តល់កម្លាំងជំរុញសេដ្ឋកិច្ច សម្រាប់បណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់ដែលអាចងើបឡើងវិញពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ដែលបណ្តាលមកពីជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩ ។
លោកបានថ្លែងថា “វានឹងបង្ហាញសញ្ញាច្បាស់មួយថា សមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់នៅអាស៊ីនៅតែរឹងមាំ និងរស់រវើក ទោះបីជាការការពារនិយម និងឯកតោភាគីនិយម កំពុងកើនឡើងនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក និងតំបន់ផ្សេងទៀតក៏ដោយ” ។
លោកបាននិយាយថា បញ្ហាប្រឈមនៅខាងមុខ រួមមាន វិធីបញ្ចុះបញ្ចូលប្រជាជនពីអត្ថប្រយោជន៍ ដែលទទួលបានពី RCEP និងវិធីផ្តល់សិទ្ធិអំណាច និងអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាជន និងសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យមក្នុងតំបន់ទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ស្មើគ្នា ពីការរៀបចំពាណិជ្ជកម្មក្នុងតំបន់នេះ។
លោកបានសង្កត់ធ្ងន់ថា “ក្រុមហ៊ុនសាជីវកម្មឯកជន ជាពិសេសសហគ្រាសធុនតូចនិងមធ្យមត្រូវតែអាចទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពី RCEP” ។
លោកវណ្ណារិទ្ធិ បានមានប្រសាសន៍ថា វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ ក្នុងការកសាងភាពស៊ីចង្វាក់គ្នារវាង RCEP និងគំនិតផ្តួចផ្តើមក្នុងតំបន់ផ្សេងទៀត ដូចជា គម្រោងក្រវ៉ាត់១ និងផ្លូវ១ (BRI) ។ គម្រោង BRI បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការពង្រឹងការអភិវឌ្ឍន៍ និងការតភ្ជាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងតំបន់ ដែលជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់ ក្នុងការគាំទ្រពាណិជ្ជកម្ម និងទាក់ទាញការវិនិយោគ។
លោកបណ្ឌិតម៉ី កល្យាណ ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់នៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ចជាតិ បានមានប្រសាសន៍ថា កិច្ច RCEP ពិតជានឹងមានសារៈសំខាន់យ៉ាងខ្លាំង នៅពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកបាត់បង់តុល្យភាពរបស់ខ្លួន ដោយសារជំងឺរាតត្បាត ការគាំពារនិយម និងឯកតោភាគីនិយម។
លោកបានថ្លែងថា “នៅក្នុងបរិបទបច្ចុប្បន្នកិច្ចព្រមព្រៀង RCEP គឺមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ សម្រាប់បណ្តាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ី។ បណ្តាប្រទេសនៅអាស៊ីត្រូវតែនៅជាមួយគ្នា ដើម្បីរស់និងរីកចម្រើនទាំងអស់។លោកបន្តថា “វាជាគោលនយោបាយឈ្នះឈ្នះ ដើម្បីថែរក្សានិងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវប្រព័ន្ធ RCEP សម្រាប់ផលប្រយោជន៍រយៈពេលវែងដល់ប្រទេសទាំងអស់ដែលចូលរួម” ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា កិច្ចព្រមព្រៀង RCEP នឹងផ្តល់ឱកាសជាច្រើនដល់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការជំរុញទំហំពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួន ជាមួយប្រទេសសមាជិកដទៃទៀត។ ទន្ទឹមនឹងនេះលោកបានបន្ថែមទៀតថា ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវតែខិតខំដើម្បីចាប់យកឱកាសទាំងនេះ។
លោកកល្យាណបានមានប្រសាសន៍ថា គម្រោងខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ (BRI) នឹងជួយប្រទេសកម្ពុជាអភិវឌ្ឍ ប្រព័ន្ធភស្តុភារ និងការតភ្ជាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ក៏ដូចជាពន្លឿនឧស្សាហូបនីយកម្ម ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការប្រកួតប្រជែងរបស់កម្ពុជា នាពេលអនាគត។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “គម្រោង BRI គឺជាឧបករណ៍សម្រាប់ភ្ជាប់បណ្តាប្រទេសដែលចូលរួមជាមួយប្រទេសចិន ហើយនៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗ ប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូនភស្តុភារ ត្រូវតែមានភាពប្រសើរឡើង។ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវការការកែលំអផ្នែកភស្តុភារផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនឱ្យបានច្រើន” ។
លោក Joseph Matthews សាស្ត្រាចារ្យជាន់ខ្ពស់នៅសាកលវិទ្យាល័យប៊ែលធីអន្តរជាតិក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ មានប្រសាសន៍ថា គ្មានអ្វីដែលគួរឱ្យងឿងឆ្ងល់ទេថា RCEP នឹងក្លាយជាផ្នែកមួយ នៃការរៀបចំពាណិជ្ជកម្មសេរី ក្នុងតំបន់ដ៏សំខាន់បំផុតនៅលើពិភពលោក។
លោកបានថ្លែងថា “តាមទស្សនៈរបស់ខ្ញុំ កិច្ចព្រមព្រៀង RCEP នឹងត្រូវបានពង្រីកយ៉ាងខ្លាំង ព្រោះវាមានសក្តានុពលហើយនឹងដើរតួជាកម្លាំងជំរុញ ដើម្បីបង្កើនទំហំពាណិជ្ជកម្មនៅក្នុងប្លុកអាស៊ាន និងតំបន់ដ៏ទៃទៀត” ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា បណ្តាប្រទេសជាដៃគូ RCEP ចាំបាច់ត្រូវតែប្រកាន់តំបន់និយមដែលបើកចំហ និងតស៊ូមតិនៃពហុភាគីនិយម ចំពេលដែលការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ និងភាពមិនប្រាកដប្រជា។
លោក Matthews បានមានប្រសាសន៍ថា “មេដឹកនាំអាស៊ានបានប្រកាន់ជំហរច្បាស់លាស់ និងរួបរួមប្រឆាំងនឹងគោលនយោបាយគាំពារនិយម ដោយជំរុញទៅមុខជាមួយនឹងការធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ច ក្នុងតំបន់ឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ។ លោកបន្ថែមថា “ការដកថយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកពីប្រព័ន្ធពហុភាគី បានជះឥទ្ធិពលដល់តួនាទី ឥទ្ធិពល និងរូបភាពរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់” ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ការលើកកម្ពស់ប្រព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មពហុភា គីបើកចំហ ជាពិសេសការបញ្ចប់ RCEP គឺមានសារៈសំខាន់ក្នុងការរក្សានូវសក្ដានុពល នៃសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់។
សាស្ត្រាចារ្យរូបនេះបានបន្ថែមទៀតថា RCEP នឹងរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ដល់លំហូរទំនិញ និងសេវាកម្មនៅក្នុងតំបន់ ប៉ុន្តែបញ្ហាប្រឈមធំបំផុតគឺការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅក្នុងប្រទេសដូចជាកម្ពុជា ឡាវ វៀតណាម និងមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “នៅទីនេះ គម្រោង BRI អាចដើរតួយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងប្លុកនេះ។ ប្រសិនបើគ្មានការទំនាក់ទំនង និងការតភ្ជាប់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពទេ កិច្ចព្រមព្រៀងRCEP មិនអាចរីកចម្រើនបានទេ ហើយសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចក៏មិនអាចត្រូវបានប្រើប្រាស់ដោយបណ្តាប្រទេសជាដៃគូ” ។
លោកបន្ថែមថា “ការចូលរួមរបស់គម្រោង BRI ក្នុងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងការបង្កើនសមត្ថភាពដឹកជញ្ចូនក្នុងតំបន់គឺជាតម្រូវការ សម្រាប់វឌ្ឍនភាពបន្ថែមទៀតនៅក្នុងប្លុកនេះ” ៕