ដោយៈ សាវុធ
ភ្នំពេញៈ ការជួញដូរភាគហ៊ុនគឺជាការទិញ/ លក់កម្មសិទ្ធិនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនមួយ។ ដូច្នេះ ការស្វែងយល់អំពីគុណភាពដំណើរការអាជីវកម្ម និងការគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុន ព្រមទាំងការវាយតម្លៃភាគហ៊ុន គឺជាការចាំបាច់មួយ។
ប៉ុន្តែដោយសារភាគហ៊ុនទាំងនោះ ត្រូវបានដាក់ឱ្យជួញដូរនៅលើទីផ្សារអេឡិចត្រូនិក ដែលមានការរៀបចំជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ និងមានភាពស្មុគស្មាញខ្លះនោះ វិនិយោគិនត្រូវសិក្សាស្វែងយល់អំពីការប្រព្រឹត្តទៅនៅលើទីផ្សារនេះ។
យើងនឹងលើកមកពន្យល់នៅទីនេះ វិធាននិងប្រតិបត្តិការមួយចំនួនដែលមានសារៈសំខាន់ចំពោះវិនិយោគិន។
ម៉ោងជួញដូរ
ផ្សារហ៊ុនចាប់បើកទទួលបញ្ជាទិញ/ លក់ពីវិនិយោគិនពីម៉ោង ០៨:០០ ព្រឹក និងបិទនៅម៉ោង ១១:៣០ ព្រឹក។ ប៉ុន្តែ ការជួញដូរចាប់ធ្វើឡើងពីម៉ោង៩:០០ ដល់ម៉ោង ១១:០០ ព្រឹក និងនៅម៉ោង ១១:៣០ ព្រឹក ម្តងទៀតមុនពេលបិទផ្សារ។ (សូមមើលរូបភាពនៅក្នុងឯកសារភ្ជាប់ខាងក្រោម)។
ប្រភេទនៃបញ្ជា
នៅផ.ម.ក.បច្ចុប្បន្ន ប្រភេទនៃបញ្ជាមានតែមួយប៉ុណ្ណោះគឺ “បញ្ជាមានកំណត់” (Limit Order) ដែលមានន័យថា រាល់ថ្លៃបញ្ជាទិញដែលបានដាក់ គឺជាថ្លៃហ៊ានទិញខ្ពស់បំផុត ហើយរាល់ថ្លៃបញ្ជាលក់គឺជាថ្លៃហ៊ានលក់ទាបបំផុត។
ការដេញថ្លៃ
ការជួញដូរត្រូវធ្វើឡើងដោយផ្អែកលើវិធិសាស្ត្រ “ដេញថ្លៃដោយយកថ្លៃតែមួយ” និង“ដេញថ្លៃដោយយកថ្លៃច្រើន។ ការផ្គូរផ្គងដោយផ្អែកលើវិធីសាស្ត្រទាំងពីរ ត្រូវគោរពតាមអាទិភាព៖ ថ្លៃ និងបន្ទាប់មកគឺពេលវេលា។
បានសេចក្តីថា បញ្ជាទិញ(លក់)ដែលហ៊ានថ្លៃខ្ពស់(ទាប)ជាង នឹងមានអាទិភាពផ្គូផ្គងមុន។ ប្រសិនបើថ្លៃនៃបញ្ជាទិញ/លក់ស្មើគ្នា នោះបញ្ជាដែលបញ្ជូនមកប្រព័ន្ធជួញដូរផ.ម.ក.មុន នឹងមានអាទិភាពមុន។ សម្រាប់ការពន្យល់ដោយមានឧទាហរណ៍ សូមចូលទៅក្នុងគេហទំព័ររបស់ផ.ម.ក. (http://www.csx.com.kh)។
បម្រែបម្រួលថ្លៃប្រចាំថ្លៃ
ដើម្បីការពារមិនឱ្យថ្លៃ ប្រែប្រួលខ្លាំងពេកក្នុងមួយថ្ងៃៗ ថ្លៃភាគហ៊ុនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យប្រែប្រួលតែក្នុងចន្លោះប្រាំភាគរយ(±៥%)ប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយថ្ងៃ(ធៀបនឹងថ្លៃមូល ដ្ឋាន ដែលជាទូទៅគឺជាថ្លៃបិទពីម្សិលមិញ) លើកលែងតែការជួញដូរនៅថ្ងៃដំបូងនៃក្រុមហ៊ុនដែលទើបចុះបញ្ជីនៅផ្សារហ៊ុន ដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យថ្លៃប្រែប្រួល នៅវគ្គជួញដូរដំបូង ចន្លោះពី ៩០% ទៅ ១៥០% នៃថ្លៃបោះផ្សាយលក់មូលបត្រជាសាធារណៈជាលើកដំបូង(ឬហៅថា ថ្លៃIPO)។
ឯកតាថ្លៃ
ដើម្បីបង្កភាពងាយស្រួល ក្នុងការផ្គូផ្គងរវាងបញ្ជាទិញនិងបញ្ជាលក់ ផ្សារហ៊ុនបានកំណត់នូវឯកតាថ្លៃនៃបញ្ជា ដែលបញ្ជូនមកផ្សារហ៊ុន ដោយយោងតាមកម្រិតនៃថ្លៃ។
កាលបរិច្ឆេទទូទាត់
ខុសពីផ្សារទូទៅធម្មតា ដែលអ្នកទិញនិងអ្នកលក់ជួបមុខគ្នា និងធ្វើការទូទាត់ជាមួយគ្នាភ្លាមៗនៅនឹងកន្លែង ការទូទាត់នៅផ្សារហ៊ុនត្រូវធ្វើឡើងនៅពីរថ្ងៃ(T+2) ក្រោយថ្ងៃជួញដូរ(T+0)។ ស្តង់ដារទូទៅលើពិភពលោក សម្រាប់ការទូទាត់មូលបត្រភាគហ៊ុនគឺ T+2 ឬ T+3។
ការជួញដូរមុនការទូទាត់
ថ្វីត្បិតតែការទូទាត់ ត្រូវធ្វើឡើងនៅពីរថ្ងៃក្រោយក៏ដោយ វិនិយោគិនអាចយកមូលបត្រឬសាច់ប្រាក់ ដែលត្រូវទទួលបានពីការទិញ/លក់ ទៅជួញដូរបានវិញភ្លាមៗដោយមិនចាំបាច់រង់ចាំ ដល់កាលបរិច្ឆេទទូទាត់នៅពីរថ្ងៃ(ជួញដូរ)ក្រោយឡើយ។
ការតម្កល់ធានាការទូទាត់
ដើម្បីធានាការទូទាត់ប្រកបដោយជោគជ័យ ផ្សារហ៊ុនតម្រូវឱ្យវិនិយោគិនតម្កល់ប្រាក់ឬមូលបត្រចំនួនយ៉ាងហោច១០០% នៃតម្លៃទឹកប្រាក់ឬចំនួនមូលបត្រ ដែលចង់ទិញឬលក់ ដោយរួមបញ្ចូលទាំងកម្រៃជើងសា ដែលត្រូវបង់ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនមូលបត្រផងដែរ។
ប្រាក់ឬមូលបត្រដែលតម្កល់ធានានេះ ត្រូវបង្កកទុកចាប់ពីពេលដែលបញ្ជាទិញឬលក់ត្រូវបានបញ្ជូនចូលប្រព័ន្ធជួញដូរនៅផ.ម.ក.។ ប្រសិនបើការទិញឬលក់ទទួលជោគជ័យ នោះប្រាក់ឬមូលបត្រដែលបង្កក នឹងត្រូវយកទៅធ្វើការទូទាត់នៅពីរថ្ងៃ(ជួញដូរ)ក្រោយ។ ប្រសិនបើមិនជោគជ័យ ប្រាក់ឬមូលបត្រនោះលែងត្រូវបង្កក ហើយត្រូវប្រគល់ជូនវិនិយោគិនវិញ៕
